Tanım olarak, kedi ve köpeklerde sarılık, aşırı miktarda safra pigmenti veya bilirubin tarafından serum veya dokuların sarı boyanmasıdır. Normal karaciğer büyük miktarda bilirubini alma ve salgılama yeteneğine sahip olduğundan, genellikle belirtiler öncesi safra pigmenti üretiminde büyük, kalıcı bir artış (hiperbilirubinemi) veya safra atılımında büyük bir bozulma (hiperbilirubinemi ile kolestaz) olmuştur.
Normal hayvanlarda bilirubin, hem proteininin parçalanmasının atık ürünüdür. Parçalanan Hem proteini biliverdine, biliverdin redüktaz enzimi ile birlikte bilirubini dönüşür. Bilirubin kanda albumin ile taşınarak karaciğere gelir. Daha sonra ise bağırsaklaraatılır. Bir kısmı ise kan dolaşımı ile birlikte böbreklere gelir ve idrarla atılır. İntrahepatik hepatosellüler yolla atılımının bozulması veya safranın duodenuma kesintiye uğraması, bilirubinin alınamaması, hücre
içinde işlenememesi veya safra kanallarına atılamaması kanda bilirubin miktarının artmasına sebep olarak bilirubin miktarının artmasıyla ikterus (sarılık) oluşur.
Sarılık önemli bir klinik bulgudur.
Oluşum mekanizmasına göre üçe ayrılır:
1.Prehepatik Sarılık: Eritrositlerdeki (alyuvar) aşırı yıkımlanma sonucu ortaya çıkar. Genellikle karaciğerde bir bozukluk yoktur. Karaciğer dokusunun gereğinden fazla bilirubini işleyecek kapasitede olmamasından kaynaklı kan dolaşımına geçen fazla bilirubin ikterus oluşturur.
Bu tip sarılık genellikle:
• Otoimmun hemolitik anemi
• İlaçlara sekonder olarak hemolitik anemi, tümör,
Enfeksiyon(Ehrlichia canis, Babesia canis, Babesia felis, Mycoplasma hemocanis, Mycoplasma hemofelis, Cytauxzoon felis, heartworm disease, feline leukemia virus [FELV], piroplazmozis, anaplazmozis,leptospirozis)
• Zehirlenme (onions, lead, copper, methylene blue, benzocaine, proplylene
glycol, kedilerde asetominofen, phenazopyridine)
• Parçalanma (yaygın damar içi pıhtılaşma,hemanjiyosarkom, vena kava sendromu)
• Eritrosit zarı veya enzim kusurları (piruvat, kinaz eksikliği [Beagle, Basenji], fosfofruktokinaz eksikliği [English Springer Spaniel], kondrodisplastik Malamutların stomatositozisi) nedenlerine bağlı olarak gelişir.
2.Hepatik Sarılık: Karaciğer epiteli üzerinde dejenerasyon, yağlanma ve nekroza yol açan toksik maddelere bağlı olarak gelişir. Karaciğer hücrelerinin çok fazla yıkımlanması nedeniyle safrayı işleyememesi veya şişen karaciğer hücrelerinin
safra kanallarını tıkaması sebebiyle kanda bilirubin birikmesi sonucu oluşur.
Sebepleri arasında:
• Kolangiohepatitis,
• Kronik yangısal karaciğer hastalıkları,
• siroz,
• diffüz tüm,
• bakır toksikasyonu,
• toksik hepatopati (antiknvülzan, mebendazol, oksibendazol, dietilkarbamazin,
inhalasyon anestezikleri, asetaminofen,tiasetarsamid, trimetoprim – sulfanamid)
• Hepatik lipidozis
• Feline infectious peritonitis (FIP)
• Parazit
vardır.
3.Posthepatik Sarılık: Safranın normal akışının engellenmesi durumunda oluşur.
Nedenleri:
• Pankreatit Enteritis
• Travma
• Tümor
• Safra taşı
• Safra kanalı daralması
• Mukosel
• Safra kanalı veya safra kesesinin fıtıklaşması
Tedavi: Sarılık bir hastalık değil, belirtidir. Altta yatan sebep saptanıp tedavi edilmelidir.