Aşılama kediler için koruyucu hekimliğin en yaygın ve en önemli kısmıdır. Kedilerde aşılama uygulamaları ilgili hastalıktan acı çeken veya hayatını kaybeden kedi sayısını önemli derecede azaltmaktadır.
Kediler yaygın olarak şu hastalıklara karşı aşılanırlar:
- Kedi Panlökopeni Virüsü (FPV – Kedi Parvovirüsü) Bu hastalık çok yaygın görülmemekle birlikte çoğu zaman ölümle sonuçlanan ciddi gastrointestinal problemler ve kan hücrelerinde yıkımla karakterizedir. Aşılama panlökopeni virüsüne karşı uzun süreli ve yüksek seviyeli bağışıklık sağlar.
- Kedi Herpes Virüsü Tip 1 – Kedi Calicivirus (Kedi gribi – FHV – FCV) Kedi gribi genellikle önemsizdir ve aşılanmamış kediler arasında oldukça yaygındır. Ancak özellikle yavru kedilerde hayatı tehdit eden enfeksiyonlara, yetişkin kedilerde ise uzun süreli göz ve burun problemlerine sebep olabilir.
- Kedi Lösemi Virüsü (FeLV) Bu virüs immün sistemin baskılanması, farklı türlerde tümörler, kan hücrelerinde yıkımlanma gibi birçok farklı probleme sebep olabilir. Virüse maruz kalan kedilerin çoğu virüsle savaşmayı başarsa bile %30 kadarında virüs enfeksiyonu kalıcıdır. Kalıcı olarak infekte olan kediler hayatlarını kaybederler. Bunun sebebi virüsün hastalık belirtisi göstermeden aylarca çoğalabilmesi ve genellikle tedavi için geç kalınmış olmasıdır. Bu yüzden Lösemi aşısından önce lösemi testi yapmak oldukça önemlidir. Uygulanan lösemi aşıları lösemi testlerinde pozitif sonuç göstermez.
- Clamydophila Felis Bu hastalık genellikle barınaklarda ya da birden fazla kedi bulunan evlerde görülür. Spesifik belirtileri konjuktivitis, solunum yolu hastalıkları ve dişi kedilerde kısırlıktır. Kedi topluluklarında enfeksiyon uzun sürebilir. Bunun sebebi kedilerin birbirlerini tekrar tekrar enfekte etmeleridir. Aşılama enfeksiyonun yerleşmesini ve tekrarlamasını önleyebilir.
- Kuduz Kuduz hastalığı yaygın olarak görülmese de ülkemizde henüz eradike edilmemiştir. Ancak her ihtimale karşı yerel yönetimler tarafından zorunlu tutulmaktadır. Hayvan sahipleri hem hayvanlarını kuduz hastalığından korumak adına hem de insanlarda görülen evcil hayvan yaralanmalarında kuduz hastalığı şüphesine önlem olması sebebiyle kuduz aşısını yaptırmak zorundadırlar. Ayrıca yurt dışı seyahatleri için kuduz aşısı ve kuduz titrasyon testi tüm ülkelerce zorunlu tutulmaktadır.
Aşılar Nasıl Çalışır?
Eğer kediniz bir enfeksiyonla karşılaşırsa kedinizin bağışıklık sistemi bir cevap oluşturur ve enfeksiyonla savaşır. Ama bu süreçte hastalığa yenik düşebilir. Eğer kediniz bir hastalığa karşı aşılanırsa bağışıklık sistemi aynı şekilde cevap oluşturur ama hastalık oluşmaz. Böylece kediniz bir hastalık belirtisi oluşmadan hastalığa karşı bağışıklık kazanmış olur. Aşılama enfeksiyonu doğrudan nötralize edebilecek antikorların oluşumuna ve enfeksiyonu yok edebilecek diğer hücrelerin aktive edilmesine neden olur. Sonraki enfeksiyonlarda immün sistem hastalığı hatırlar ve hastalığa karşı vücudu korur.
Aşılama kedinizi hastalığa maruz kalmaktan korumaz. Kediler de hayatları boyunca bizim gibi birçok farklı patojenle karşılaşır. Ama eğer kediniz bir hastalığa karşı aşılıysa; ya o hastalığa ait belirti göstermez ya da aşılanmamış kedilere nazaran çok daha hafif bulgularla hastalığı atlatır.
Kaç Çeşit Aşı Var?
Modifiye Canlı Aşı: Bu aşılar zayıflatılmış yaşayan organizmalardır. Vücuda girdikten sonra çoğalırlar ve immün sistemi uyarırlar ancak hastalık oluşturmazlar. Yine de hamile kedilerde ve immün sistemi doğru çalışmayan kedilerde uygulanması önerilmez.
İnaktif Aşı: Bu aşılar kimyasallarla, radyasyonla ya da UV ışınlarla öldürülen tamamiyle virülent organizmalarla hazırlanır. Çoğu inaktif aşı daha kuvvetli bir immün cevap oluşturacak kimyasallar (adjuvant) içerir.
Subünit Aşılar: Bu aşılarda patojen etken parçalanmış ve sadece bazı parçaları aşıya dahil edilmiştir.
Taşıyıcı aşılar: Bu aşılar yeni bir aşı türüdür. Patojen etkenden alınan genetik materyal patojen olmayan zararsız bir virüse enjekte edilir. Böylece zararsız virüs vücuda verilir.
Kedim Ne Zaman Aşı Olmalı?
Kediler genellikle 9 haftalıkken aşılanmaya başlar ve tekrar dozları 2-4 hafta içinde uygulanır. Bağışıklık sistemini uygun seviyede uyarmak için her iki tekrarın da yapılması oldukça önemlidir. Yoksa bağışıklık sistemi yeterli sayıda immün hücre oluşturamaz. Aşısı yapılan hastalığa karşı yeterli bağışıklık ikinci aşıdan 7-10 gün sonrasında oluşur.
Aşılar Kaç Yılda Bir Tekrarlanmalı?
Bağışıklık seviyesinin korunması için kediler düzenli olarak aşılanmalıdır. Aşıların süreleri kedinizin yaşına, sağlık durumuna göre değişkenlik gösterse de birçok aşı senede bir tekrarlanmalıdır.
Aşılama Kedimi Sonsuza Dek Korur Mu?
Aşılama kedilerin büyük çoğunluğunu etki ettiği süre boyunca ilgili hastalıktan korur. Ancak bazı durumlarda işe yaramadığı olabilir. Bu durumları şöyle sıralayabiliriz:
- Farklı virüs türleri arasındaki varyasyonlar: Kedi gribi virüsünün birçok türü ve tipi vardır ve aşılama sırasında sadece bir veya iki türe ait antikorlar üretilir. Üretilen bu antikorlar virüsün her türüne karşı bağışıklık sağlamayabilir.
- Doğuştan aktarılan antikorlar: Yavru bir kedi doğduğunda kolostrum (ilk süt) vasıtasıyla annesinden bir takım antikorlar alır. Bu antikorlar yapılan aşı ile çakışabilir ve immun yanıtı durdurabilir. Kolostrum ile alınan antikorların vücutta bulunma süresi her yavruda farklı olduğu için her yavrunun en uygun aşıya başlama yaşı farklılık gösterebilir. İlk yıl aşılamalarının birden fazla doz uygulanma sebeplerinden birisi de budur.
- Kediniz aşılanma sırasında sağlıklı olmayabilir. Aşılama yapılırken başka bir hastalık ya da stres faktörünün bulunması immün yanıta engel olabilir. Bu yüzden aşılamadan önce veteriner hekimin kedinizi detaylı olarak muayene etmesi önemlidir.
Aşılamanın Riski Var Mıdır?
Birçok kedi aşılama sonrası herhangi bir belirti göstermez. Ancak bazı kedilerde 48 saate kadar sürebilen halsizlik, iştahsızlık, keyifsizlik görülebilir. Bu durum uzarsa veya kusma, ishal benzeri bir semptom görülürse veteriner hekiminize tekrar başvurmanız gerekir.